Oparzenia są typem ran na skórze, powstałych w wyniku kontaktu z wysoką temperaturą, prądem elektrycznym, substancjami chemicznymi lub długotrwałym promieniowaniem słonecznym. Najczęściej narażone na tego typu urazy są dzieci. Oparzenia I stopnia i powierzchowne II można leczyć samodzielnie, bez potrzeby konsultacji z lekarzem. Natomiast w przypadku, gdy dziecko jest młodsze niż dwa lata, zawsze zaleca się wizytę lekarską.
Jak prawidłowo postępować przy oparzeniach?
Nie zapominajmy, że pierwszym krokiem w udzieleniu pierwszej pomocy przy oparzeniach jest ochłodzenie oparzonej skóry wodą o temperaturze ok. 15ºC przez ok. 20 minut. Nie należy stosować zimnych kompresów czy lodu. Badania potwierdzają, że szybkie i właściwe reagowanie może istotnie zredukować zniszczenie tkanek, przyspieszyć regenerację naskórka i zminimalizować ryzyko powstania blizn.
Co ważne, na oparzone miejsca powinniśmy kłaść tylko sterylne środki. Po odpowiednim schłodzeniu oparzenia można je oczyścić za pomocą 0,05% oktenidyny lub poliheksanidu (Octenilin, Prontosan) lub podchlorynów (takich jak Microdacyn, Aqvitox, Granudacyn).
Do opatrzenia świeżego oparzenia można wykorzystać gotowe jałowe opatrunki hydrożelowe takie jak AquaGel. Są one dostępne w formie żelowych, przezroczystych plastrów albo krążków o różnych wielkościach. Przyłożone do oparzenia przyspieszają gojenie, hamują parowanie wody i działają chłodząco, co znacząco redukuje ból.
Hydrożelowe preparaty na oparzenia są także dostępne w formie półpłynnego jałowego żelu w tubce (na przykład GranuGel, Intrasite, HydroSorb). Takie substancje mogą być stosowane, gdy oparzenie jest małe i nie ma wysięku. Powinny być wtedy przykrywane wtórnym jałowym opatrunkiem, na przykład Allevyn, Aquacell, Mepilex – wybór zależy od stopnia oparzenia.
Jak leczyć oparzenia?
Maści z antybiotykiem i preparaty antybakteryjne
Maści zawierające antybiotyk cieszą się dużym uznaniem wśród pacjentów. Są one często wykorzystywane w sytuacjach takich jak otarcia, rany czy oparzenia. Może to wynikać z powszechnego przekonania o uniwersalnej skuteczności i konieczności stosowania antybiotyków. Niemniej jednak taki trend nie jest korzystny ze względu na rosnącą oporność bakterii na antybiotyki i kontrowersyjne dowody na rzeczywiste działanie takich maści.
Na rynku farmaceutycznym dostępne są bez recepty maści zawierające trzy antybiotyki (bacytracynę, polimyksynę B i neomycynę): Tribiotic i Maxibiotic, a także maść z neomycyną (Unguentum Neomycini). Mogą być one stosowane w przypadku drobnych zakażonych otarć czy oparzeń. Nie są jednak odpowiednie dla cięższych przypadków oparzeń, głębokich ran i ran kłutych. Nie są również zalecane dla dzieci poniżej 12 roku życia. Są to maści na bazie oleju. Ich długotrwałe stosowanie może sprzyjać rozwojowi bakterii opornych na leczenie antybiotykami.
Dezynfekcja oparzeń
Rany oparzeniowe, podobnie jak pozostałe uszkodzenia skóry, można dezynfekować za pomocą płynów do przemywania bądź specjalistycznych kremów, maści i opatrunków, które pozostawia się na skórze. Istnieje coraz więcej produktów z dodatkiem srebra (na przykład Ranisilver), które są bardzo efektywne. Jodopowidon jest składnikiem maści Betadine. Zasady dezynfekcji oparzeń są identyczne jak dla pozostałych ran.
Żele łagodzące i preparaty z pantenolem
W przypadku niewielkich oparzeń, które nie naruszyły warstwy naskórka (czyli oparzenia I stopnia), jak również oparzeń słonecznych, bardzo pomocne mogą okazać się żele chłodzące oparzenia, takie jak Termcool żel czy Thermi żel. Ich głównym zadaniem jest zapewnienie odczucia schłodzenia rany i ulgi w bólu. Nie posiadają jednak dodatkowych właściwości. Nie są również sterylne, dlatego nie powinny być stosowane do poważniejszych oparzeń (na przykład z pęcherzami, czyli od II stopnia wzwyż).
Bardzo popularne są też preparaty na bazie pantenolu w formie aerozolu lub pianki. Pantenol działa kojąco na skórę podrażnioną oparzeniem słonecznym.
Maść na oparzenia ze srebrem
Maści ze srebrem są często brane pod uwagę jako alternatywa dla antybiotyków, dzięki swoim antybakteryjnym właściwościom. Argosulfan, dostępny tylko na receptę, był do niedawna powszechnie stosowany w sytuacji poważnych, zainfekowanych oparzeń. Zawiera on srebrną sól sulfadiazyny. Mimo że lekarze nadal go polecają na oparzenia i często po zastosowaniu Argosulfanu widoczna jest poprawa, nie jest on uwzględniony w najnowszych wytycznych dotyczących leczenia ran i oparzeń.
Ponadto maść Argotiab, zawierająca srebro, jest dostępna bez recepty. Zdaniem producenta połączenie jonów srebra z tytanem gwarantuje stabilność i efektywność działania antybakteryjnego. Podobnie jak Argosulfan, Argotiab nie jest wspomniany w żadnych aktualnych wytycznych dotyczących leczenia oparzeń.
Najlepsze preparaty do leczenia oparzeń – końcowa faza gojenia
Innym typem preparatów są maści stosowane przy leczeniu oparzeń pod koniec procesu gojenia, kiedy rana prawie całkowicie się wygoiła lub gdy strup już odpadł.
Pierwszą kategorią są maści z właściwościami natłuszczajacymi, przyspieszające proces gojenia. Mogą zawierać składniki takie jak alantoina, D-pantenol, witamina E i F. Stosuje się je do nawilżania skóry wokół miejsca oparzenia oraz powstającego strupa. W ten sposób rana z oparzenia szybciej się goi, skóra staje się bardziej elastyczna, a blizna mniejsza. Do tego typu preparatów zaliczają się Linomag, Alantan Plus, Alantan, Retimax.
Po całkowitym zagojeniu i odpadnięciu strupa, można stosować kremy i żele na blizny, jeśli takie powstały. Najlepsze efekty przynoszą preparaty na bazie silikonu, takie jak Sutricon (lub plaster na oparzenia). Powinno się je aplikować na bliznę co najmniej 2 razy dziennie, przez 2-3 minuty. Minimalny okres terapii to około 3 miesiące. Takie preparaty pomagają zredukować i rozjaśnić bliznę.
Sprawdź: Najlepsza maść na siniaki i krwiaki
